Çektim Konuştum! İşe Yaramıyor...
14 yıla yaklaşan profesyonel eğitmenlik yaşamımda en çok duyduğum cümlelerden biridir: “Belki 10 kez çektim, konuştum…” Cümlenin gerisinde çalışanın geri bildirimle hatta uyarı ile değişmeyen bir davranışı aktarılır çoğunlukla.
Yetkinlik üstün performansı getiren bilgi ve beceriler bütünüdür. Başka bir deyişle iş yerinde verimlilik ve etkinliği getiren bireysel ehliyet ve karakteristiklerin toplamıdır. Adaptasyon, motivasyon, iletişim, duygusal tutarlılık gibi… Yetkin kelimesini ise iş süreçlerinin beklenen standardını gerçekleştirebilen çalışanımız için kullanırız.
Bilişsel davranışçı terapi ve çeşitli davranış bilimleri tarafından kullanılan Buzdağı modeli isimli bir metafor vardır. Bu model iş dünyasında da yaygın olarak kullanılır ve yetkinlik konseptini açıklamaya yardım eder. Tıpkı bir buzdağında olduğu gibi bir yetkinliğin yüzeyde gözüken bilgi, beceri ve davranış gibi bileşenlerinin yanında tutum, alışkanlıklar, kişisel imaj, düşünce yapısı, organizasyonel uyumluluk gibi yüzeyin altında kalan, görünmeyen faktörleri mevcuttur.
Buzdağı modeline göre tutumlarımız, duygularımız ve düşüncelerimiz su altında kalırken, performansımız ve bazı davranışlarımız görünürdür. Ancak gerçekte yüzeyde görünen bazı davranışlardan çok daha fazlası gerçekleşen performansımıza etki eder. Tüm bunların temelinde ise düşünme biçimimiz vardır.
Diğer bir deyişle işte başardıklarımız düşünce yapımızla belirlenir.
En başta bahsettiğim yakınmalar genelde bir liderin bir çalışanının performansını geliştirmek istediğinde yüzeyde kalmaya ve gerçekleşen performansa odaklanmaya meyilli olmasının sonuçlarıdır. Nadiren çalışan performansına etki eden alışkanlıklar ya da duygular konuşulur. Hatta çalışanın düşünce yapısı neredeyse hiç konu olmaz.
Eğer gerçekten gösterilen performansı geliştirmek istiyorsanız en alttan, düşünmeyi geliştirmekten başlamak en etkin yol olacaktır. Bu ilk başta karmaşık gibi gözükebilir ancak düşünmeyi geliştirmeye yönelik diyaloglar şaşırtıcı derecede hızlı ve basit olabilir.
